Choroba Parkinsona – charakterystyka i leczenie

Choroba Parkinsona to jedna z najbardziej znanych neurodegeneracyjnych chorób centralnego układu nerwowego zwykle dotykająca osoby starsze, w podeszłym wieku. Oczywiście istnieją przypadki zachorowalności w bardzo młodym wieku, co wynika z poważniejszych objawów i szybszej progresji choroby, nawet w wieku 40 lat. Objawy ze strony układu motorycznego wynikają głównie z obumierania komórek produkujących dopaminę w substancji czarnej w mózgu. Substancja czarna znajduje się w środmózgowiu. Choroba Parkinsona daje bardzo charakterystyczne objawy związane z uszkodzeniem aparatu ruchowego. Pacjent zaczyna objawiać pewną sztywność podczas poruszania się, jego ruchy stają spowolnione, dochodzi do drżenia kończyn górnych i dolnych, pojawiają się problemy ze zwykłym chodzeniem oraz tzw. „kaczkowaty chód”. Bradykinezja, bo tak nazywa się spowolnienie ruchów pacjenta, wiąże się nie tylko z niemożnością płynnego poruszania się. To także upośledzenie planowania i wykonywania prostych, mechanicznych czynności. Chora osoba może mieć duże problemy chociażby z zaprzeniem herbaty, sytuacji, w której znajdowała się przecież tysiące razy, nawet kilka razy dziennie, kiedy była osobą zdrową. Sztywnienie spowodowane jest poprzez zwiększenie napięcia mięśniowego, co w efekcie kończyć się może niekontrolowanych drżeniem.

W kolejnych etapach choroby do opisanych wyżej symptomów można doliczyć problemy natury psychologicznej i emocjonalnej jak demencja (prawdopodobieństwo wzrasta wraz z wiekiem), problemy ze snem oraz sensomotoryką. Choroba Parkinsona może mieć początek i rozwój idiopatyczny (bez konkretnej przyczyny) lub genetyczna (dziedziczona z pokolenia na pokolenie). Istnieją oczywiście pewne czynniki, które mają znaczący wpływ na rozwój choroby i ekspozycja na nie przyspiesza pojawienie się pierwszych symptomów. Tymi czynnikami może być środowisko. Ekspozycja na konkretne pestycydy, palenie tytoniu, niewłaściwy tryb życia nie bez kozery uważa się za jedne z kluczowych przyczyn rozwoju choroby Parkinsona. Mechanizm powstania choroby opiera się na kumulowaniu się białek, nazywanych fachowo synukleinami oraz ciałek Lewiego w komórkach nerwowych, a także obniżona ilość dopaminy w środmózgowiu. Im więcej synukleiny i ciałek Lewiego zakumuluje się w mózgu, tym poważniejsze objawy i szybszy postęp choroby. Diagnostyka opiera się przede wszystkim na neuroobrazowaniu.

• Leczenie

Leczenie choroby Parkinsona jest stosunkowo skuteczne i wpływa głównie na zredukowanie częstotliwości pojawiania się objawów motorycznych. W tym celu chorym podaje się L-dopę oraz substancje agonistyczne w stosunku do dopaminy. L-dopa (lub lewa-dopa) używana jest w farmakologii od ponad 30 lat. Po podaniu pod wpływem enzymu dekarboksylazy zamieniana jest w dopaminę w neuronach dopaminergicznych. Niestety tylko 15% -20% L-dopy przechodzi przez barierę krew-mózg a jego reszta czasami powoduje skutki uboczne jak mdłości, silne wymioty czy sztywność stawów, odkładając się innych narządach. Agoniści dopaminy wiążą się do receptorów post-synaptycznych i działają głównie na poprawę funkcji motorycznych chorego. Do najbardziej popularnych antagonistów zalicza się bromokryptynę, pramipeksol czy też kaberogolina. Jeśli objawy choroby i samo jej stadium jest już zaawansowane, tego typu terapia nie przynosi pozytywnych rezultatów. Wręcz przeciwnie, może dochodzić do poważnych skutków ubocznych, takich jak dyskinezja (nieskoordynowane ruchy kończyn). Symptomy motoryczne za pomocą chirurgii były stosowane już przed leczeniem farmakologicznym L-dopą. Operacje chirurgiczne można podzielić na dwa rodzaje: głęboką stymulację mózgu oraz usuwanie zmian zwyrodnieniowych. Usuwanie zmian zwyrodnieniowych dotyczy rejonów wzgórza, gałki bladej oraz jąder podwzgórza. Z kolei głęboka stymulacja polega na implantacji urządzeniem zwanym stymulatorem mózgu, który wysyła impulsacje do określonych partii mózgu. Nową nadzieję niosą ze sobą nowoczesne technologie jak terapia genowa czy komórki macierzyste.